QUAN HỆ VIỆT NAM – Ô-XTRÂY-LI-A:
1. Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 26/02/1973
2. Quan hệ chính trị:
Ngày 26/02/1973, Việt Nam và Ô-xtrây-li-a thiết lập quan hệ ngoại giao và tiến hành lập Đại sứ quán tại mỗi nước. Trong năm 2013, hai bên triển khai nhiều hoạt động có ý nghĩa kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong chuyến thăm Ô-xtrây-li-a của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (9/2009), hai bên nhất trí nâng quan hệ lên Đối tác Toàn diện.
Trên cơ sở quan hệ hữu nghị tốt đẹp, gần đây hai bên thường xuyên trao đổi các chuyến thăm và tiếp xúc cấp cao (chi tiết tại mục 7). Hai nước hoàn tất Chương trình Hành động Việt Nam - Ô-xtrây-li-a giai đoạn 2010-2013 (ký 10/2010) và đang tích cực xây dựng Chương trình Hành động giao đoạn 2015-2017. Các cơ chế hợp tác song phương được coi trọng và tổ chức thường xuyên như: Đối thoại chiến lược cấp thứ trưởng Ngoại giao-Quốc phòng (lần 3 vào 11/2014), Đối thoại Nhân quyền (lần 11 vào 7/2014), Tư vấn Lãnh sự (lần 10 vào 12/2014), Tham vấn cấp cao về viện trợ phát triển (3/2013), UB Hợp tác Kinh tế Thương mại –JTEC (11/2011).
3. Quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư:
a. Về thương mại: Việt Nam là bạn hàng thứ 15 của Ô-xtrây-li-a. Ô-xtrây-li-a là bạn hàng thứ 8 của Việt Nam. Kim ngạch thương mại giữa hai nước luôn tăng đều và khá cao, từ mức 32,3 triệu USD năm 1990 lên 5,1 tỷ USD năm 2013 và đạt xấp xỉ 6 tỷ USD năm 2014, (tỉ lệ tăng 10% liên tục trong 10 năm qua,Việt Nam luôn xuất siêu). Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là dầu thô (989 triệu USD), điện thoại và các loại linh kiện (84,75 triệu USD). Tại HNCC ASEAN 14 tại Hua Hin, Thái Lan (3/2009), Ô-xtrây-li-a chính thức công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường.
b. Về đầu tư¬: Tính đến nay, Ô-xtrây-li-a có 320 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư 1,651tỷ USD, đứng thứ 19/101 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các dự án FDI của Ô-xtrây-li-a triển khai hiệu quả, tập trung vào lĩnh vực công nghiệp và xây dựng, dịch vụ, giáo dục, công nghiệp chế biến, nông lâm nghiệp, thủy sản... . Ta hiện có 17 dự án đầu tư trực tiếp vào Ô-xtrây-li-a với tổng giá trị đạt 137 triệu USD, nổi bật là các dự án ở các lĩnh vực: công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ lưu trú và ăn uống.
c. Về ODA: Ô-xtrây-li-a duy trì đều viện trợ ODA cho Việt Nam, đạt trên 130 triệu AUD/năm (đạt kỷ lục 150 triệu AUD năm 2012-2013). Trong năm tài khóa 2013-2014, trong bối cảnh Ô-xtrây-li-a cắt giảm viện trợ không hoàn lại, ODA của Ô-xtrây-li-a cam kết dành cho Việt Nam vẫn đạt mức trên 138,9 triệu AUD và kế hoạch năm 2014-2015 là 141,3 triệu AUD. Ô-xtrây-li-a viện trợ không hoàn lại cho ta 160 triệu AUD để xây cầu Cao Lãnh (lễ khởi công xây cầu diễn ra ngày 19/10/2013 và dự kiến hoàn thành 10/2017).
4. Quan hệ giáo dục-đào tạo:
Trong 40 năm qua Ô-xtrây-li-a đã cung cấp cho Việt Nam 4000 học bổng các loại. Việt Nam đứng thứ 7 trong số các nước nhận học bổng về kinh tế của Ô-xtrây-li-a. Ô-xtrây-li-a cam kết cung cấp 1380 suất học bổng trong giai đoạn 2012-2015, trong đó có 272 suất học bổng dài hạn và 88 suất học bổng ngắn hạn trong năm 2013. Hiện có 29.500 sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam đang học tập tại Ô-xtrây-li-a. Nhiều trường Đại học của Việt Nam có những chương trình liên kết đào tạo ở bậc đại học và sau đại học với các trường của Ô-xtrây-li-a. Hai nước đã ký Thoả thuận Hợp tác Giáo dục giai đoạn 2013-2018 (tháng 6/2013) và thành lập Nhóm Công tác chung Việt Nam - Ô-xtrây-li-a về giáo dục (2011).
5. Quan hệ an ninh, quốc phòng:
Hai nước ký MOU về Hợp tác Quốc phòng tháng 7/2010 (nhân dịp BTQP Ô-xtrây-li-a dự Hội nghị BTQP ASEAN mở rộng tại Việt Nam). Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh thăm Ô-xtrây-li-a tháng 3/2013. Từ năm 1999 đã có 12 lượt tàu hải quân Ô-xtrây-li-a thăm Việt Nam (năm 2013, hoãn do tầu gặp trục trặc kỹ thuật). Đào tạo là lĩnh vực trụ cột trong hợp tác quốc phòng hai nước. Ô-xtrây-li-a là nước nói tiếng Anh đứng đầu về đào tạo tiếng Anh và chuyên môn cho Bộ Quốc phòng Việt Nam (từ năm 1999 đến nay đã đào tạo tại Việt Nam 1.756 lượt học viên và tại Ô-xtrây-li-a 537 lượt học viên). Đến nay Việt Nam đã trao trả được 6 bộ hài cốt lính Ô-xtrây-li-a mất tích trong chiến tranh. Hai bên đang xem xét mở rộng lĩnh vực hợp tác sang cả không quân, hải quân và tàu ngầm. Cơ chế Đối thoại Chiến lược Ngoại giao – Quốc phòng cấp Thứ trưởng được thiết lập (từ 2012) và duy trì thường xuyên.
Hai bên tích cực hợp tác trong lĩnh vực phòng chống tội phạm, quản lý xuất nhập cảnh, an ninh tình báo, chống di cư bất hợp pháp. Trung tâm phòng chống tội phạm xuyên quốc gia Việt Nam – Ô-xtrây-li-a (lập năm 2010 tại Tp. Hồ Chí Minh) hoạt động tích cực, giúp công tác điều tra tội phạm đạt hiệu quả. Hai bên đã ký kết Hiệp định Dẫn độ (2012) và Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự (2014) .
6. Hợp tác trong lĩnh vực khác: hợp tác hai nước trên các lĩnh vực lao động, nông nghiệp, du lịch, giao lưu nhân dân đang phát triển tích cực,
Lao động: Kể từ cuối năm 2005 ta đã đưa được khoảng 1000 lao động Việt Nam sang làm việc tại Ô-xtrây-li-a trong các ngành dịch vụ (bán vé, bán hàng qua điện thoại, đầu bếp) và một số ngành kỹ thuật đòi hỏi tay nghề cao (thợ sơn, thợ hàn, lắp ráp ô tô…); hiện hai bên đang xúc tiến ký kết Thỏa thuận Chương trình Lao động Kỳ nghỉ.
Nông nghiệp: Chủ yếu ở một số lĩnh vực như cải thiện quản lý nhà nước, phát triển nông thôn, nâng cao sinh kế và phát triển nguồn nhân lực. Chương trình hỗ trợ cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường tại Việt Nam mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Giao thông vận tải: Hai bên ký Hiệp định Vận chuyển Hàng không ngày 31/7/1995 và MoU cam kết tăng cung tải và tự do hoá thương quyền tháng 1/2011. Hiện Vietnam Airlines có 7 chuyến bay/tuần đến Ô-xtrây-li-a; Jetstar của Ô-xtrây-li-a có 3 chuyến từ Xít-ni tới TP HCM và đang muốn mở đường bay Hà Nội - Xít-ni. Ngoài ra, Chính phủ Ô-xtrây-li-a đồng tài trợ với ADB và Hàn Quốc 2 dự án : (i) Đường hành lang ven biển phía Nam trong khuôn khổ hợp tác tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (A Ô-xtrây-li-a cùng ADB đã tài trợ 25 triệu USD từ năm 2008) và (ii) dự án Kết nối Trung tâm đồng bằng sông Cửu Long (Ô-xtrây-li-a tài trợ 160 triệu AUD xây dựng Cầu Cao Lãnh từ 10/2010; lễ khởi công xây dựng cầu vào 19/10/2013).
Công nghiệp: hợp tác được triển khai trên 5 ngành lớn: (i) Tìm kiếm thăm dò dầu khí với 04 đối tác chính (Santos International Operation, Arrow Global, Neon Energy và Origin Energy) theo phương thức hợp đồng chia lô sản phẩm ; (ii) Mua bán than: Vinacomin xuất khẩu than vào Ô-xtrây-li-a (gần 131.000 tấn năm 2010, đạt gần 20 triệu USD nhưng đang giảm dần); ký MoU về nhập khẩu than cung cấp cho nhà máy điện với Hancock Coal và ký MoU về hợp tác khai thác than tại đồng bằng sông Hồng bằng kỹ thuật khí hóa than dưới lòng đất với Linc Energy; (iii) Công nghiệp khí ; (iv) Chế biến dầu khí và (v) Đào tạo.
Du lịch: Năm 2014 có 321.089 lượt khách Ô-xtrây-li-a đến Việt Nam, đứng thứ 8 trong top 10 thị trường gửi khách hàng đầu vào Việt Nam.
Văn hoá, giao lưu nhân dân: Ô-xtrây-li-a ủng hộ công nhận Hoàng thành Thăng Long là Di sản Văn hoá thế giới và tài trợ cho ta 10.000 USD xây dựng các biển chỉ dẫn tại Hoàng thành. Hai bên duy trì cơ chế trao đổi đoàn Hội đồng Giao lưu Chính trị thường niên giữa Đoàn Thanh niên Việt Nam và đại biểu thanh niên Ô-xtrây-li-a.
Việt kiều: cộng đồng Việt kiều đang sinh sống tại Ô-xtrây-li-a có số lượng khoảng gần 300.000 người. Lượng kiều hối gửi về nước ngày càng tăng.
Hợp tác khu vực và quốc tế: Hai nước hợp tác tốt tại các diễn đàn khu vực và quốc tế như ASEAN, EAS, APEC, LHQ. Ta ủng hộ Ô-xtrây-li-a ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2013-2014. Ô-xtrây-li-a ủng hộ ta vào Hội đồng nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2014-2016, khẳng định ủng hộ ta ứng cử Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ nhiệm kỳ 2020-2021 và thành viên Ban chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019. Bạn mong muốn ta ủng hộ ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2018-2020.
7. Trao đổi đoàn cấp cao:
Phía Việt Nam thăm Ô-xtrây-li-a có: Thủ tướng Võ Văn Kiệt (5/1993), Tổng Bí thư Đỗ Mười (30/7-02/8/1995); Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (3/1998); Thủ tướng Phan Văn Khải (30/3-01/4/1999, 5/2005); Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa (10/2006); Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (02/1995, 02/1997, 9/2000), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm dự Hội nghị APEC (10/2007), Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân (02/2008), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng (03/2008), Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng (5/2008), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (10/2008), Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (9/2009), Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm Ô-xtrây-li-a từ 9-14/4/2012… và nhiều đoàn khác cấp Bộ/Thứ trưởng các ngành, Quốc hội.
Phía Ô-xtrây-li-a thăm Việt Nam có: Thủ tướng Pôn Kít-tinh (Paul Keating) (4/1994); Toàn quyền Biu Hây-đần (Bill Hayden) (4/1995), Thủ tướng Giôn Hô-uất (John Howard) trong dịp dự Hội nghị Cấp cao APEC và kết hợp thăm Việt Nam (11/2006), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Thương mại Tôm Phít-xơ (Tom Fisher) (8/1996); Bộ trưởng Ngoại giao A-lếch-xan-đơ Đao-nơ (Alexander Downer) đã thăm 6 lần (7/1996, 7/1997, 4/1998, 5/2000, 7/2001, 7/2003), Bộ trưởng Ngoại giao Xờ-ti-phần Xờ-mít (Stephen Smith) (7/2008), Chủ tịch Hạ viện He-ry Gien-kin (Herri Jenkins) (01/2009) và Bộ trưởng Nhập cư và Quốc tịch Cờ-rít-xơ E-van (Chris Evans) (01/2009); Thủ tướng Giu-li-a Gi-lát (Julia Gillard) dự Cấp cao Đông Á (10/2010); Bộ trưởng Ngoại giao Kê-vin Rát (Kevin Rudd) (4/2011); Toàn quyền Quin-tin Bờ-rai-xơ (Quentin Bryce) (5/2011); Bộ trưởng Ngoại giao Bốp Ca (Bob Carr) (3/2012), Chủ tịch Hạ viện An-na Bớc-cơ (Anne Burke) (5/2013), Quốc vụ khanh ngoại giao Bờ-rét Mây-xân (Brett Mason 10/2013 dự lễ khởi công cầu Cao Lãnh), Bộ trưởng Ngoại giao Giu-li Bít-sóp (Julie Bishop) (2/2014) và nhiều đoàn cấp Bộ/Thứ trưởng khác. Ngoài ra, Lãnh đạo hầu hết các tiểu bang (Queensland, New South Wales, Nam Ô-xtrây-li-a và Victoria) cũng đã thăm ta.